“Qiimaha Qofka Bini’aadamka ah waxa uu la mid yahay eber, waxa keliya ee ay qiimeeyaan waa lacag iyo weliba lacag siyaado ah, ma jiro wax ay kala jecel yihiin” Sidaas waxaa yiri nin lagu magaacaabo Giampiero Sebri oo ahaa kuwii Sunta Halista ah keeni-jirey Soomaaliya… Waxana uu intaas ku daray “Halkaas uma tegin in aan jokolaato iyo nacnac u qaybiyo carruurta, waxaan halkaas u tagey in aan geeyo Haraadiga Sunta halista ah iyo Sunta nooca loo yaqaanRadioactive….”

• Hordhac: Cali Mahdi Maxamed oo ka mid ahaa madaxweynayaashii soo maray magaalada Muqdisho kaddib burburkii Soomaaliya ee 1991, ayaa warbaahinta iyo shacabka Soomaaliyeed waxa uu u diidey in uu wax uga sheego waxa uu ka ogyahay sunta lagu duugey Soomaaliya xilligii uu madaxweynaha ka ahaa Muqdisho. Haddaba waxaa hadda soo shaac baxay qoraal rasmi ah (WAREEGTO / digreeto) uu Cali Mahdi ku saxiixan yahay, taas oo uu ku ogolaaday in Haraadiga Sunta Halista ah lagu aaso Soomaaliya… Sida la ogyahayna Sunta lagu duugey Soomaaliya intii u dhaxaaysay 1992 ilaa 1998 waxay sababtay dhibaatooyin caafimaad darro oo soo wajahay mujtamaca Soomaaliyeed iyo xoolahoodaba…. Haddaba warqadda uu sida muuqata ugu saxiixan yahay Cali Mahdi Maxamed waxaa soo bandhigay barnaamij laga soo daayey Telefishanka Aljazeera oo loogu magac daray “Runta Sumaysan“. Barnaamijkaas oo ay SomaliTalk.com soo dhegeysatay tarjumadiisii waatan:
• FG: Warbixintu waxay marka hore si qoto dheer uga hadlaysaa Laba Weriye oo Talyaani ah oo lagu diley Soomaaliya, iyaga oo daba joogey arrimaha Sunta Lagu Duugey Soomaaliya…

Ilaria Alpi oo ahayd weriye u dhalatay dalka Talyaaniga iyo sawir-qaadaheedii Miran Hrovatin ayaa ka soo degey magaalada Boosaaso ee Gobolka Bari bishii Maarso 1994. Waxayna uga sii gudbeen Muqdisho halkaas oo labadoodiiba lagu diley (Maarso 20, 1994). Alpi oo 32-jir ahayd, si wanaagsanna u taqaaney luqadda Carabiga, waxay u shaqayneysey Telefishanka RAI ee dawladda Talyaaniga. Markii la dilay waxaa la sheegay in ay daba joogtey sidii ay wax uga ogaan lahayd arrimo la xiriirta Haraadiga Sunta Halista ah ee sida Sharci darrada ah loogu duugo Soomaaliya iyo sida Soomaaliya loo soo geliyo hubka sharci darrada ah.

• “Soomaaliya xilligan waa Qaran Burbursan, laakiin mustaqbalka waxay Soomaaliya Qaan Ku Sheegan kartaa in si Caalami ah loogu adeegsadey in lagu duugo Haraadiga Sunta Halista ah…”

Sida aan kusoo aragnay Qaybtii Koowaad ee qormadan, Sannadkii 1994, weriye Talyaani ah, Ilaria Alpi iyo sawir-qaadaheedii Miran Hrovatin ayaa waxay aadeen Soomaaliya si ay baaritaan ugu soo sameeyaan mashruuca mucaawinada Talyaaniga oo loo adeeg sanayey in Haraadiga Sunta Halista ah lagu duugo Soomaaliya iyo in mashruucaas dalka Soomaaliya lagu soo geliyo hub sharci darro ah. Laakiin waxaa jirey dad doonayey in aan arrintaas wax laga ogaan, sidaas daraadeed labadii weriye waa la diley. Sikastaba ha ahaatee sheekadii halkaas kuma dhammaan. Toban sano kaddib caddaymo muujinaya Haraadiga Sunta Halista ah oo lagu duugey xeebta ku dherersan Soomaaliya ayaa waxaa bannaanka soo dhigay Badgariirkii (Tsunami) dhacay 2004, ayey sheegtay warbixintii TV-ga Aljazeera.

KA AQRI HOOS SOMALITALK

http://somalitalk.com/sun/22.html

Waxaa lagu soo waramayaa in dagaalo culus oo madaafiic la isku riday ay dhex martay ciidamada Ethiopia ee ku sugan Maxaas ee gobolka Hiiraan.

Rabshadaha ka jira gudaha Ethiopia ayaa saameyn ku yeeshay ciidamada Ethiopia ee ku sugan gudaha Soomaaliya,waxaa lagu soo waramayaa inay is fara saareen.

Ciidamada ugu badan ee ku sugan gudaha Sooomaaliya waxaa ugu badan qowmiyada Oromada, waxaa la  sheegaya inay kala safteen ka dibna dagaleen.ilaa hada lama oga sida wax yihiin.

Waxaa kale la soo sheegaya in ciidamada Ethiopia ee ku sugan  Ceel Cali “Hiiraan” ay diyaar u yihiin inay  baxaan ,waxaynna galabta hawada ka saareen isgaarsiinta, waxayna dhamaan burburiyeen Teendhooyinkii ay ku lahayeen Ceel Cali.

Ceel Cali ayaa ah magaalo istaraatiijiya,waxayna isku xirtaa Hiiraan, Bay iyo Bakool.

Waxaa  usbuucyadii ugu danbeeyay la sheegay in Kumanaan ciidamda Ethiopia ah dib ugu laabteen dalkoodii,kuwaas oo qeyb ka noqon doona xal u helida rabshadaha socda dhulka Oromiya iyo kilinka Amxaarada.

News From Somalia-SOMALI LEAKS

Abwaan Nageeye “Waxba Daasad Haytumina Waan Diidey Reernimo e.”

1. Cabdiyoow danqaarada wakhtigu ways dakinayaaye,
2. Hammi durugsan dood gaaban iyo ficil dadaalaaya,
3. Dad is jecel dulqaad iyo midnimo dawladnimo taam ah,
4. Hadii aad maruun door bidaan waynu degi layne,
5. Guulaha dariiq loo mariyo daw cad baa jira’e,
6. Iska daba wareegbaynu nahay daayin abidkeene,
7. Anigana duruuftiyo xiligu ii daliil noqoye,
8. Diihaalka muuqiyo Cabdoow diiftan igu taala,
9. Dunji igu fogaadaa jiroon cidi dareemayne,
10. Waagii dilaacaba tashigu iga dun roonaaye,
11. Dumar hawlahoodiyo xarago waan ka didayaaye,
12. In aan duunyo iyo maal dhaqdana siima doorbida’e,
13. Damqashada waxaa iigu wacan doqoni waa mooge,
14. Dalkeenaa la qaybsaday dhulkaa cadawgu daaqaayo,
15. Dadkeenaa la kala ooday ee dayrka lagu meershay,
16. Reerahan intay duub tosheen dawladnimo sheegtay,
17. Hadba nabaro doog igu kacshaan meel la duubnahaye,
18. Waxaan ahay nin daalaadhacoo ceel ku soo dumaye,
19. Soomaalida waxaa dooriyaan kuu dulmarayaaye,
20. Taariikhda duuga ah haddaan dib uga faaloodo,
21. Cudud iyo dagaal laguma hanan dagaladeediiye,
22. Markii ay dariiqii Alliyo Diintii ka carawday,
23. Markii ay siyaasiga dardaran heelo daba qaaday,
24. Markii ay wixii lagu dayaba diiday odhan wayday,
25. Dilaal iyo malaalnimo markii Dollar lagu baaday,
26. Markii uu gumaysigu dagay gaalka derejaysay,
27. Markii uu damiirkiyo caqligu digigixoon waayay,
28. Markii uu hankeedii dabcay dib isu soo eegtay,
29. Dekanooyinkii loo dhigay degashanaysaaye,
30. Haddaan duurxulkaygiyo murtida ereyga kuu dooxo,
31. Dulaysiga shisheeyahaba waw dabacsanaataane,
32. Gaaladu waxay damacsantahay abid ma diidaane,
33. Haddii se doodu hebel taagantiyo daris walaalkaa ah,
34. Markaasaynu dhiig daadinaa oo is dubanaaye,
35. Gumaystuhu sidii kuu dekanay doqoni waa mooge,
36. Duhurkiyo habeenkaba warmuu kuu diyaarsadaye,
37. Dibin daabyadaaduu wax badan kuba dadaalaaye,
38. Dugsi nabad ah in aad seexatana wuu ka didayaaye,
39. Hammi durugsan buu leeyihiyo duruqyo dhaadheere,
40. Dalkeenaba in uu qaatabuu duubka ku hayaaye,
41. Dayacnaantan Soomaali helay diiftan nagu raagtay,
42. Waxaa igaga sii daran haddaan idin dareensiiyo,
43. Inagaan wixii nalagu dagay daaya garanayne,
44. Inta aynu dood been ah iyo hebel difaacayno,
45. Daciifnimo liidnimo intaan derejo moodayno,
46. Dekanaha dhexdeena ah intaan hanad u dooxayno,
47. Deelqaaf xigaalnimo intaan dil isu quudhayno,
48. Siyaasiga dayuuska ah intaan daba guclaynayno,
49. Dadnimo iyo guul aad heshaan iima daalacine,
50. Dabac caanaheedii ragbaa duub ka buuxsadaye,
51. Waa kaa dalkeenii wacnaa lagu danaystaaye,
52. Damiir yeelo Soomaaliyeey waa dayacanteene,
53. Afartaasi waa dooda hore shayna ii dihine,
54. Doqonbaan wuxuu damacsanyahay diirka ka cadayne,
55. Degmadii Jabuutiyo Cartiyo guri Dumayroo dhan,
56. Diridhaba Awaariyo ilaa Sagag duleedkeeda,
57. Durdurkii Qalaafiyo ilaa Doolo iyo Faafan,
58. Sayidkii halkii uu dagiyo Iimay darafkeeda,
59. Dannood iyo Wardheeriyo ilaa Gaarisiyo dawga,
60. Dhagaxbuur dusheediyo ilaa wabiga daaciisa,
61. Darrooriyo halkii aan ku koray Sugumo duudkooda,
62. Qabri-dahare doonyaha Af-dheer dawga Labi-hawle,
63. Degalkii Negayliyo Guracan damalka Laasaale,
64. Diinsoor ilaa dawga Sheekh Alamsay daaceeda,
65. Duleedada Hargeysiyo Burciyo dooxyadii Adari,
66. Dekadii Kismaayiyo Jubboo hirar dawaamaaya,
67. Xamar doonyaheediyo Nugaal labada daaroodba,
68. Gaalkacayo labadeeda daraf ee la kala dayray,
69. Soomaalidu geyiga ay degtiyo dagaladeedoo dhan,
70. Midnimaan la doondoonayaa door ay gaadhaba’e,
71. Waxba gabaygu yuu ila durkine waxaan ku soo dayray,
72. Suugaantu waa deeq Alliyo diiqo gooni ahe,
73. Waligeed ragbaa dilahayoo lagu danaystaaye,
74. Nimanbaa halkii doog leh iyo saac ku daydaya’e,
75. Dufan iyo ragbaa shilimo iyo duunyo dhaafsada’e,
76. Hayeeshee haddaan dood rasmi ah diirka ka cadeeyo,
77. Waa iga digniin iyo wax sheeg duurxul iyo faane,
78. Dirham iyo haddii Dollar iyo dahab la soo xaadho,
79. Dilaalnimo haddii laygu dayo amase doolaalo,
80. Dunidaba dhammaanteed haddii derejo lay siiyo,
81. Halabuur dadkiisa u hadloo daacadaan ahaye,
82. Damacaygu waa dhaafsanyahay duunyo iyo maale,
83. Danta guud nin lagu aaminoo door ah baan ahaye,
84. Iska doodi maayee runtaan kuu dul marayaaye,
85. Qarankeenii dumaybaan u ahay raacdo loo diraye,
86. Waxba daasad hay tumina waan diiday reernimo’e !

Qore: Abwaan Nageeye Cali Khaliif

Voice Of Somalia-SOMALI LEAKS

Dagaal-ooge caan ahaa oo ay ciidamadii gumaysiga Ingiriisku ku dhaaran jireen oo la odhan jiray Richard Corfield, Soomaaliduse ku naanaystay Koofil oo ay Daraawiishi ku makashay dagaalkii Dulmadoobe ee 1913kii ayuu Sayidku gabaygan ka tiriyey.

Koofil wuxuu ka mid ahaa madaxda sare ee gumaysiga Ingiriiska dalka Soomaaliya wakiilada uga ah, wuxuuna gaar ahaan hoggaamin jiray col la odhan jiray (Camel Corps) Soomaaliduna u taqaanay Rakuubley.  Col afar-lugood u badan oo awrta ku duula, sidaasna Rakuubley kula baxay ayuu ciidankaasi ahaa.

Daraawiish oo hore u weerartay beel beelaha Burco iyo agagaarkeeda dega ka mid ah, xoolo badanna kasoo mooroduugtay ayey Koofil iyo ciidan uu watay jidgooyo waxay u dhigeen Dulmadoobe.  Dulmadoobe waa buur gabbaad fiican, jidgooyada dagaalkana ku habboon.

Kolkay Daraawiishi suryada Dulmadoobe soo buuxiso dabka saara oo naf iyo maalba wax go’a, wax goosma iyo wax gacanteena soo gala ka dhiga ayuu Koofil amar ku bixiyey.

Bidhii waagaba hoos ayaa la isugu dhigay.  Judhiiba waxay ku dhagtay Koofil oo isla goobtii ku nafwaayey.  Mar haddii Koofil miimka alifka ku taagay, colkii uu watay wuu kala firdhay, Daraawiishina caymo uma galinee cagta ayey cagta u saareen ilaa ay gacanta ku dhigeen bakhtigii Koofil.  Mashaqo weyn oo aan la soo koobi karin ayaa halkaa Ingiriis iyo cawaamkiiba ka raacday, rag badan oo uu Koofil ugu horreeyo ayaana maalintaa xagga naarta u guuray.

Si aan shakiba u galin geerida Koofil, Daraawiishi madiixiisii iyo gacantiisii midig ayey Taleex geeyeen.  Sayidku dagaalkaa iyo dilka Koofil ayuu gabaygan caanka ah ka tiriyey.  Wuxuu yidhi:

• Adaa Koofilow jiitayoon, dunida joogeyne
• Adigaa jidkii lagugu wadi, jimic la’aaneede
• Jahannamo la geeyow haddaad, aakhirow jihato

• Nimankii jannow kacay war bay, jirin inshaalleeye
• Jameecooyinkii iyo haddaad, jawhartii aragto
• Sida Eebbahey kuu jirrabay, mari jawaabteeda

• Daraawiish jikaar naga ma deyn, tan iyo jeerkii dheh
• Ingiriis jabyoo waxaa ku dhacay, jac iyo baaruud dheh
• Waxay noo jajuubteenna waa, jibasha diinneed dheh

• Jigta weerar bay goor barqo ah, nagu jiteeyeen dheh
• Anigana Jikrey ila heleen shalay, jihaadkii dheh
• Jeeniga hortiisey rasaas, igaga joojeen dheh

• Jiiraayaday ila dhaceen, jilic afkoodii dheh
• Siday kuugu jeexeen magliga, jararacdii sheego
• Billaawuhu siduu kuu jarjaray, jeerarka u muuji

• Naf jaclaysigii baan ku idhi, jaallow iga daa dheh
• Jaljalleecadii baa wadnaha, jeeb ka soo ruqay dheh
• Jeedaaladii baa indhuhu kor, ii jillaadmeen dheh

• Jimic kagama helin tuugmadaan, jeriyey ruuxii dheh
• Kolkaan juuq idhaahdaba afkay, iga jifeeyeen dheh
• Dhaaxaan jalleecee dhagbaan, jalaq la ii siinin dheh

• Goortaan jarreeraba gafoo, nolol ka jaan qaaday
• Sida janannadii hore tashigu, igu jaguugnaa dheh
• Taladii jinnigu ii hor maray, jaasadeed helay dheh

• Jiidaha xanuunka leh markii, la igu jeeraarshay
• Jibaadka iga soo baxay dadkii, jiifka qaban waa dheh
• Kolkay rubaddu jow tidhi or bay, iga ag jiibsheen dheh

• Jiidhkaygiina bahalbaa cunoo, jiitay hilibkii dheh
• Jurmidiyo baruurtii dhurwaa, jugux ka siiyaa dheh
• Jiljiladiyo seedaha tukay, igaga jaaseen dheh

• haddaan lays jikraareyn tolkay, laga jidroonaa dheh
• Weligood waxaa lagu jaraa, jilib-dhig duulaan dheh
• Daraawiishi waa jibindhowgiyo, jowga soo bixi dheh.

Sayidku intuusan gabaygan marin waxaa gabay warbixin ah oo dagaalku siduu u dhacay iyo sidii Ingiriis iyo cawaamkiiba ay caalsaaraha uga qaateen ku saabsan tiriyey Ismaacil Mire.  Anagoo Taleex naal gabayga ka kaca weeye.

Rag Allow, Soomaali kuwo Sayid Maxamed iyo Ismaaciil Mire oo kale ah ama u dhaw inay mar dambe usoo mudhbaxaan ma dhici kartaa!  Alle Weyne waxba kuma aha.

Voice Of Somalia-Somali Leaks.