Nimco waa Soomaali kuna nool dalka Netherland ama Holand ayaa noqotay mid ku Tumatay dhaqanka iyo diinta ummada Soomaaliyeed, kadib markii ay barnaamij caan ah oo ka baxa Telefishin caalami ah oo laga leeyahay dalka Netherlands ay la baxday nin cadaan ah oo Tv-gu keeneen barnaamijka la yiraahdo TAKE ME OUT!.
Inta hartay Somali ayaa u daayay iyo Video-ga iga yaabshay!!
“Dulli kama Baxaysaan hadii DIINTA lagu laaban”
Banaadir Post.
Faroole ayaa Shir Jaraa’id ku qabtay xuruntiisaa cusub ee Garoowe, Faroole ayaa yiri, Axmed Madoobe iyo ku xigeenkiisa Fartaag waan u hanbalyeynaynaa, wuxuuna intaas raaciyey Dadkii diidanaa Maamulada in ay dhibayso doorashada Axmed Madoobe.
“kuwii doonayey in Somaliya iska dabawareega ka bixin Guuldaro ayaa u soo hoyatay Maanta”
Siilaanyo, Faroole iyo Cabdi Ilay oo Itoobiyaan ka Amar qaata ayaan maaro u weynay iyo Xassan Gurguurte oo Uganda iyo Burundi ay waardiye ka hayaan, hadda Kenya ayaa ku soo biirtay in Soomaaliya qayb kamida ay ka taliso oo horjooge u samaysato.
Dhagayso Hanbalyada Faroole MP3 Halkaan Riix Ama Guji
Banaadir Post.
Waxaa maanta ii faraxad ah in marka hore aan hambalyo iyo boogaadin ba halkaani uga dirayaa dhamaan ummadda soomaaliyeed meel kast oo ay joogaan, maanta oo ah sannad guuradii 70aad ee ka soo wareegta xisbigii gobanima doonka ahaa ee S.Y.L 15 May 1943, taasoo ku soo begantay in maanta shacabka soomaaliyeed ay u dhaltay dawlad aan ku meel gaar ahayn , 70 sanno ka dib waxaan ilaahay ka baryeena in ay dib u soo noqoto heybaddii qaranimo iyo sharaftii calanka soomaaliyeed horay u lahaan jiray.
Runtii taariikhdu ma duugowdo, waxaana loo baahan yahay in laga faaiideysto maanta oo ah sannad guuradii 70aad xisbigii S.Y.L. ee koonfurta soomaaliya halgankaasi oo bar bar socoday xisbigii gobanimadoonka SNL ee waqooyiga soomaaliya waana maalin weyn oo aan la ilaabi Karin.
Haddii aan si kooban u xuso, marka hore waxaa la sameeyey urur ay ku kulman dhallinyarada oo la magic baxay SYC (Somali Youth Club) kaasoo ahaa urur aan siyaasi ahayn Halkaasoo ay ku kulmi jireen dhallinyaradda iyo wax garadka soomaliyeed.
Ururka SYC muddo ka dib wuxuu noqday urur siyaasi ah oo la magac baxay S.Y.L waxaa na dhidhibadda loo dhigay taariikhda marka ay ahayd 15.05.1943kii oo ay ku kulmeen dhallin yaro ka kooban 13 ah , kuwaasoo ahaa dhallinyaraddii fahmay dhibaatooyinka iyo hagar daamadda gumeysiga.
Ururkaani hadafkiisii ugu weyn wuxuu ahaa in shacabka soomaaliyeed la gaarsiyo xornimo taam ah la na mideeyo goboladda soomaaliyeed ee gacanta gumeysiga ku jira. Ururkani waxaa salka u dhigay dhallinyaradda oo kala ah :-
1. Yaasiin Xaaji Cusmaan
2. Cabdulqaadir Sheekh Saqaawaddiin
3. Xaaji Maxamed Xuseen
4. Daahir Xaaji Cusmaan
5. Maxamed Cali Nuur
6. Maxamed Cusmaan Baarbe
7. Khaliif Huudow Macallin
8. Sayiddiin Xersi Nuur
9. Cusmaan Geeddi Raage
10. Dheere Xaaji Dheere
11. Cali Xasan Maslax
12. Xaaji Maxamed Cabdulle Xayeesi
13. Maxamed Faarax Hilowle
Ururka SYL wuxuu ummadda soomaaliyeed u soo bandhigay dastuurkii uu ku hogaamin lahaa, qodobada ugu weyn waxaa ka mid ahaa in diinta islaamka dalka lagu hogaamiyo, in la radiyo midnimadda ummadda soomaaliyeed, in la cirib tiro dhaqamadda xun xun oo ay ka mid yihiim qabiilka iyo qabyaaladda iyo is quursiga , in la horumariyo aqoonta, hidaha iyo dhaqanka suuban iyo in la qoro afka soomaaliyeed, sidaasi darted xisbigu waxaa u ku guuleystay in si fudud ujeedooyinkiisa u gaarsiyo gobollada dalka oo idil , sidaasi darted xisbiga SYL waxaa u suurta gashay in uu xafiisyo ka furo gobolada dalka taasoo kordhisay caraddii gumeysiga uu u qabay shacabka soomaaliyeed.
Waxaa xusid muddan Odayaasha waqooyi iyaga oo ka shaqeynaaya mideynta soomaaliya waxay markii ay taariikh ahayd 17/07/1947kii baaq qoraal ah u direen xafiiska {The war Office – London}taasoo loo mariyey maamulkii gumeysiga xiligaasi ka talin jiray gobolada waqooyi. Baaqaasi oo ay u dhamaayeen suldhaanada, caaqiladda, odayaasha dhaqameedka iyo waxgaradka dadka reer Somaliland kuwaasoo kala ah :-
1. Suldaan Maxamed Cali Shire
2. Suldaan Ali Muuse
3. Suldaan Maxamed Faarax
4. Suldaan Xersi Cabdillahi
5. Suldaan Saciid Cabdi Abbi Guddoomiyaha ururka SNS
6. Suldhaan Maxamuud Jaamac Xoghayaha Guud SNS
7. Suldaan Cumar Hurreh Guddoomiyaha SNS – Cergaabo
8. Suldhaan Xaaji Jaamac Maxamed Xoghayaha Maaliyadda SNS
9. Suldhaan Ibraahim Cali SNS
10. Suldhaan Axmed Suleymaan Guddoomiyaha SNS – Burco
11. Suldhaan Cabdi Ciise SNS
12. Suldhaan Axmed Maxamoud SNS
13. Suldhaan Yuusuf Haji Adan
14. Suldhaan Maxamed Ciise Daraawiish SNS – Laas caano
15. Suldhaan Maxamed Ibraahim SNS
16. Suldhaan Adan Cali SNS
17. Suldhaan Adan Saciid SNS
18. Suldhaan Xaaji Adan Axmed SNS
19. Suldhaan Caydiid Maxamed SNS
20. Suldhaan Xaaji Xasan Geele SNS
21. Suldhaan Maxamed Kaahin SNS
22. Caaqil Xaaji Yaasiin Maxamed Burco Nadi
23. Caaqil Jaamac Cali Shire
24. Caaqil Maxamed Ula Joog
25. Caaqil Xaaji Faarax Goodah
26. Caaqil Xaaji Diiriye Cabdi
27. Caaqil Cawad Guuleed
28. Caaqil Yuusuf Imaan
29. Caaqil Suleymaan Yuusuf
30. Caaqil Axmed Xaaji Cabdullahi
31. Caaqil Cabdiraxmaan Xaaji Cali
32. Caaqil Ducaale Cabdi
33. Caaqil Abokar Xaaji Faarax
34. Caaqil Xayd Diiriye
35. Caaqil Maxamud Cabdi Caraale
36. Caaqil Adan Cabdi SNS Berbera
37. Caaqil Sayid Cabdiraxmaan Laas Caano
38. Caaqil Sheekh Cabdillahi Geele
39. Caaqil Maxamed Axmed SNS Burco
40. Caaqil Cismaan Xaaji Muuse
41. Caaqil Yuusuf Sh. Cismaan Nuur – Qaadiryah
42. Caaqil Axmed Sh. Cismaan Nuur
43. Caaqil Sheekh Xussen Axmed Daraawiish
44. Caaqil Yuusuf Xersi
Waxaan dareensanahay in xaquuqda dadkeena lagu tuntay taasoo horey na soomaaliya si arxan daro ah loo qayb qaybiyey maadaama dalka iyo dadka soomaaliyeed ay kala qaybsadeen British, Fraance, Italia iyo Ethiopian, qaybintaasi oo dhibaatooyin fara badan ay ka soo gaareen dadka soomaaliyeed taasoo caqab culus ku noqotay horumarka dalka ee dhinaca dhaqaalaha , sidaasi darteed kala qaybsanaan xagga siyaasadda waxay ummadda soomaaliyeed ay dhaxal siisay horumar la’aan oo sababtay dib u dhac dhinaca dhaqaalaha iyo aqoonta.
Waxaan rumeysanahay in dawladda Ingriiska dano fara badan ka leeyahay gobolka geeska Afrika sidaasi darteed waxaan ka codsnayenaa boqorka dawladda ingriiska xafiiskiisa inuu dalkeena ka difaaco haddii dibadda laga soo weeraro iyo guud ahaan danaha ummadda soomaaliyeed maadaama dawladda ingriiska guul weyn ka soo hooyey dagaalkii labaad ee adduunka guushaasi oo ay qayb ka ahayd ciidankii soomaaliyeed ay ka qayb ahayd isla markaasi na la barbar dagaalamay dagaladdii lagu jibiyey dawladda Japanese iyo dawladda talyaaniga.
Waxaan boqortooyadda dawladda Ingariiska ka codsaneynaa in la mideyo ummadda soomaaliyeed maadaama dawladda Ingriiska uu gacanta ku haaya dhamaan dhulka soomaaliyeed oo idil marka laga reebo Djbouti oo dawladda Fransiiska gacanta ku hayay sidii loo mideyn lahaa si loo helo somaali weyn oo madax banana “Bansomalisim” Waxaan boqortooyadda ka fileynaa in dadka iyo dalka soomaaliyeed ee maamulka dawladda ingriiska gacanta ku haya sidii loo mideyn lahaa isla markaasi na waxaan ka rajayneynaa in aysan mar kale dhicin sida foosha xun ee ummadda soomaaliyeed loo kala qayb qaybiyey taasoo aan hore uga dhicin qaaradda Afrika. Nuxurkii baaqaasi wuxuu ahaa in sidii loo heli lahaa soomaali mideysan oo xor, xiligaasi oo soomaalidu aaminsanaayeen in maalin la heli doono soomaali weyn oo xor ah.
Hase yeeshee nasiib daro 70 sanno kadib in himiladiisi ay burburtay maxaa yeelay jamhuuriyaddii soomaaliyeed ee 1960kii gacanta gumeysiga ka baxday ay maanta noqotay dhowr maamul goboleed taasoo ah arrin aan faraxad gelineynin inta damiirka leh ee ku abtirsata magaca soomaaliyeed laakiinse arrinta kala qaybsanaanta waxay faraxad gelinaynaa siyaasadda gumeysiga cusub oo sal u ah falsafadda Qeybi oo Xukun.
Bishii Oktoober 1947kii mar kale ayaa arrinaha soomaaliya la hor geeyey xoghayayaasha guud ee wassirada arrimaha dibadde ee dalalkii ku guuleystay dagaalkii labaad ee adduunka dood fara badan ka dib waxaa la isku waafaqay in Soomaaliya loo diro guddi xaqiiqa raadin ah oo soo oddorasa isla markaasina warbixin ku saabsan ka keenta rabitaanka shacabka Soomaaliyeed in ay diyaar u yihiin gobannimo iyo in kale.
Dagaalkii labaad ee adduun markii uu dhamaaday Markii u dhammaaday ayaa arrinta Soomaaliya la hordhigay jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa,United Nations shirkaasi oo ay ka soo qayb galeyn wadamadii ku guuleystay dagaalkii labaad ee adduunka oo uu hogaaminaayey dawladda Mareykanka, waxaana shirkaasi cod buuxa la isku waafay in soomaaliya wisaayada ay noqot, hase yeeshee dawladda Faransiiska ayaa arriintaasi wisaayadda si xoog leh uga biyo diiday. Sidaasi darted wuxuu shirkii ku dhammaaday fashil iyo guuldaro kaddib markii ay dawladihii ku heshiin waayeen siyaasadahooda ku wajahan Soomaaliya.
Bishii Janaayo 1948 waxaa magaaladda Muqdishu ka soo degay guddigii ay u soo xil saartay jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa, oo ka koobnaa dawladda Mareykanka, Ingiriiska, Faransiiska iyo Ruushka iyo Faransiiska kuwaa soo kormeer iyo xog raadin ah ku yimid soomaaliya ujeeddada ugu weyna ay ahayd in ay kala hubsadaan in dadweyna soomaaliyeed ay u bisil yihiin hanashadda xoriyada iyo in kale.
Guddigaasi afarta ah waxay durbadiiba ay bilaabeen in ay dhegeystaan fikraddahii iyo warbixinadii xisbigii SYL iyo Axsaabtii tiradda badaneyd ee dalka ka jiray oo kala ah sida tan ee hoos ku xusan :-
1. Somali Youth League (S.Y.L)
2. Hamar Youth Club (HYC)
3. Patriotic Beneficient Union
4. The Arab Community
5. The War Veterans
6. The Somali Young …. “Qabiil ku magacdarsaday”
7. Hindaitul Islam
8. Comitato Rappresentativo Italiano
Ururka la magac baxay patriotic Benefiecient Union ay isku bahaysteen 7 urur oo yar yar oo lagu tiriyo in ay gacan saar la leeyihiin talyaaniga (Pro-Italia) .
kuwaaso dhamaan ka soo horjeedday iraadii shacabka soomaaliyeed oo ahaa in la gaaro xornimo, iyaga oo ku andacoonaayey in ay shacabka soomaaliyeed maanta diyaar u ahayn in xornimo la gaarsiiyo loona baahan yahay in muddo 30 sannadood in lagu jiro gacanta Talyaaniga .
Taariikhdu markii ay ahayd 20 Janaayo 1948 guddigii ka socday 4tii dawladood oo wakiilka ka ahaa jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa, la kulmeen Guddigii matalaayey xisbigii SYL oo warbixintiisa xambarsaneyd himilooyinkii iyo rabitaankii shacabka soomaaliyeed siiyey guddigii xog raadinta u socday.
Guddiga Somali Youth Leage SYL :-
1. Xaaji Maxamed Xuseen Guddoomiye
2. Cabdullahi Ciise Moxamud Xoghaye
3. Maxamed Ahmed Xubin
4. Xaaji Faarax Cali Xubin
5. Sharif Maxamed C/raman Xubin
6. Xaaji Bashiir Ismaciil Xubin
Muddane Cabdullahi Ciise Maxamuud oo ka wakiil ah xubnaha SYL , guddiga jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa, hortiisa ka soo jeediyey warbixintii xisbiga SYL warbixintaasi oo lagu codsanayey jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa United Nations ka in si deg deg ah oo aan shuruud lahayn ummadda soomaaliyeed loo guddoonsiiyo madaxbanaanideedda iyo in inta himiladaasi laga gaarayo afarta dowladood oo xoogga waaweyni ay si wadajir u maamulaan dalka , iyagoo ka wakiil ah jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa.
Waxaa kale oo xusid muddan xisbigii Hamar Youth Club (HYC) oo ay isku mabaadii ahaayeen xisbigii SYL oo ay ka wada sinaayeen in shacabka soomaaliyeed la gaarsiiyo xornimo taam ah, xisbiga HYC hogaamiyaashiisu na waxay is bar bar taageen halganka gobanimadoonka waxaana warbixintiisa halkaasi ka soo jeediyey Muddane : Maxamed Abukar Abooke .
Guddiga Hamar Youth Club H.Y.C :-
1. Xaaji Muxyadiin Xaaji Cali Guddoomiye
2. Sheekh Cumar Xaaji Yusur Xoghaye
3. Aweys Dheere Diinle Xubin
4. Dheere Xaaji Dheere Xubin
5. Maxamed Cumarey Maxamed Xubin
6. Maxamed Abukar Abooke Xubin
7. Axmed Shariif Cali Fakhradiin Xubin
8. Xaaji Mungaani Mursal Xubin
9. Abukar Xamuud Sokorow Xubin
10. Mahamed Macalin Cali (Aamac) Xubin
11. Amiin Cismaan Nuur Xubin
12. Amiin Cadde Cismaan Xubin
13. Amiin Axmed Cumar Xubin
14. Xaaji Macow Yuusuf Xubin
15. Xaaji Cumar Muqadam Xubin
16. Cabdi Abooke Sheekh Xubin
17. Iikar Harkow Sheekh Xubin
18. Aweys Sheekh Ahmed Xaaji Xubin
19. Maye Xaaji Xusseen Xubin
20. Abuukar Abooke Axmed Xubin
21. Maxamed Mahamud Maaxi Xubin
22. Cabdiraxman Sh. Axmed Xubin
23. Maxamed Abati Xubin
24. Maxamed Cismaan Xubin
Hase yeeshee guddigii afarta ahaa markii ay la kulmeen xisbiyadii dalka ka jiray waxay noqdeen kala aragti,wakiilkii Ingiriiska iyo kii Mareykanka waxay u arkeen xisbigii S.Y.L. in uu yahay dhaqdhaqaaq waddani ah oo taageero adag ka heysta shacabka soomaaliyeed.
Waxaana isku fikir noqday wakiiladdii dawladda Faransiiska iyo Midowgii Sofyeeti waxay u arkeen in xisbiga S.Y.L. uu yahay xisbi taageero ka hela Ingiriiska si uu u kala qaybiyo ra’yiga shacbaka Soomaaliyeed uga na dhex abuuri lahaa qalalaaso.
Guddigii 4ta dawladood markii uu arkay banana baxii weynaa ee ay soo qabanqaabisay xisbigii S.Y.L , S.N.L iyo wakiiladdii ka socoday Somali galbeed , NFD iyo Djabouti ee xiligaasi ku sugnaa Muqdisho kuwaasoo taageero ka heysta dadweynaha soomaaliyeed oo muujiyey in ay rabaan xornimo,waxaa guddigaasi u cadaatay in shacabka soomaaliyeed uu rabo madaxbanaani taasoo ay warbixitoodi na ay ku ayideen in shacabka soomaaliyeed inuu hanto xornimadiisa .
Bishii Oktoober 18, 1948 waxaa xusid muddan halyeeygii Maxamuud Jaamac warbintin dheer uu u qoray jamciyadda qaramada midboobay ka dhaxeysa, wuxuu qoraalkiisi ku caddeeyey 90% shacabka soomaaliyeed waxay diyaar u yihiin in ay helaan soomaali mideydsan oo xor ah .
Warbixintii 4ta dawladdood ay ka soo jeediyeen jamciyadda qaramada midboobay ku codsadeen in ummadda soomaaliyeed la gaarsiiyo xornimo buuxda muddo 10 sanno ka dib, mudadaasi oo looga dan lahaa in la diyaariyo hogaankii maamuli lahaa dawladda cusub ee dhalan doonta.
Himilooyinka ugu weyn ee xisbiga SYL wuxuu ahaa in la helo soomaali weyn oo mideysan hase yeeshee dhibaatada ugu weyn waxay dhacday markii SYL ay diideen in Ingariiska gacanta loo geliyo soomaaliya, taaso dawladda ingriiska ka careesisay.
Bishii Nov. 11, 1949kii Jamciyadda qaraamada midoobay ka dhaxeysa waxay aqlabiyad ku oggolaatay fadhigeedii 4aad in koofunta Soomaaliya gacanta loo geliyo dawladdii fashiitaha ahayd ee Talyaaniga muddo toban sannadood si shacabka soomaaliyeed loo gaarisiiyo xornimo iyo madax bannaani taam ah, go’aankaasi waaxaa dib waxaa la sameeyey guddi la talin ahaa oo ka howl gala magaalada Muqdisho.
Sidaasi darted jamciyada qaraamada midoobay ka dhaxeysa waxay soomaaliya u soo dirtay 4 dawladdoo dawladda Masar, Kolombiya, Liberia iyo Filibiin si ay u fuliyaan go’aanada qaramada midoobay si ay u kormeeraan howlaha maamulka iyo horumarinta dalka soomaaliya,lana socdo ilaa uu dalka ka gaarayo maalintii la go’aamiyay in uu gacanta ku dhigayo gobannimadiisa taasoo maamulkii fashiitaha talyaaniga oo si buuxda loo xil saaray wisaayadda soomaaliya.
Bishii Oktoober 5, 1949kii waxaa xusid muddan dhacdadii la magac baxday dhaxg tuur, waxaa magaalada Muqdishow ka dhacay dagaal oo ay shacabka Soomaaliyeed dhagxaan kaga hortageen gumeystihii Ingiriiska taasoo looga soo horjeeda wasiirada arrimaha dibedda Ingiriiska iyo Talyaaniga oo ay qaramada midoobay u gudbiyeen mashruuc laga damacsan yahay in dawladda Talyaanigu dib ugu soo laabato Soomaaliya shuruud la’aan.
Xisbigii S.Y.L. durbaddiiba markii uu soo ifbaxay arrintaasi wuxuu abaabulay bannaanbaxyo uu kaga hortagayo mashruucaasi, hase yeeshee gumeysigii Ingiriiskuna wuxuu shacabkii u adeegsaday rasaas,wuxuuna maalintaasi shacabka u geestay dil naxariis darro ahayd iyo xarigba, hase yeeshee geesiyaddii soomaaliyeed waxay kaga hortageen dhagxaan nasiib daro se waxaa goobtaasi lagu dilay 6 qof kuwa kale oo fara badan lagu dhaawacay.
Bishii April 1, 1950kii iyadoo la fulinaayo go’aankii ka soo baxay jamciyadda qaramaada midboobey ka dhaxeysa wuxuu gumeysigii Talyaaniga si rasmi ah gacanta loogu geliyey isla markaasi na ula wareegay wisaayadii Soomaaliya.
Runtii mirihii ay beereen dhallinayraddii nafta u huray dalkoodda iyo dadkoodda waxaa la gurtay June 26, 1960kii iyo July 1, 1960kii maalintii xornimada iyo mideynta labad gobol Waqooyi iyo Koonfur.
Halgankaasi adaga waxaa looga soo gudbay midnimo iyo waddaniya sidaasi darteed waxaa haboon in shacabka soomaaliyeed hal heeskoodii u noqdo axya wadani, qabiil qaran ma dhiso, {Midnimaddo waa xoog aan la jibin Karin , kala taguna waa Burbur}runtii wadd aniyadda ayaa aaminsanahay in lagu gaari kara horumar iyo midnimo ummadda soomaaliyeed , isla markaasi na loogana bixi karaa dhibaatooyinka maanta dalka ka jira, looma baahan dagaal sokeeye iyo in dhiig la daadiyo balse waxaa loo baahan yahay in laga qayb qaato dib u dhiska dalka.
Waxaan ummadda soomaaliyeed u rajaynayaa in sannadkaani sannadka xiga ay ku gaaraan guul horumar leh iyo barwaaqo dawladda maanta u dhalatay waxay shacabka soomaaliyeed ka filayaan in ay ka samata bixiyaan dhibaatadda muddada dheer dadka iyo dalka ba ku habsatay
Abdulkadir Ali Bolay
bollay @ hotmail.com
Banaadir Post
Wargeyska The Guardian ee ka soo baxa wadanka Ingriiska ayaa shaaciyay in Uhuru oo maxkamadda aduunku baadi goobayso lagu casuumay magaalada London inuu yimaado dhowaan.
Casuumaadda dowladda Britain ay u fidisay Uhuru Kenyatta ayaa la sheegay inay ku qotonto sidii uu kaga qayb gali lahaa shir dhowaan halkaasi ka dhacay oo arrimaha Soomaaliya looga hadlayo kaasi oo ay martigelinayso islamarkaana agaasimayso xukuumadda David Cameron.
Guardian waxaa uu qoraalkiisa ku sii daray in sababta shirkaasi looga qayb gelinayo dowladda Kenya ay tahay kadib markii xukuumadda Britain ay u aragtay arinkaasi mid muhiim u ah qorshaha Soomaaliya ay ka damacsantahay.
Afhayeen u hadlay wasaaradda arrimaha dibadda Dowladda Ingriiska ayaa dhankiisa sheegay in xukuumadda London ay Kenya u aragto mid dhig wanaagsan la ah Soomaaliya islamarkaana ay mudantahay in lala socodsiiyo waxna laga weydiiyo sida Soomaaliya laga yeelayo.
Dhanka kale ilo ku dhow xafiiska Uhuru Kenyatta ayaa The Guardian u sheegay in masuulka ugu sareeya Kenya uu dhowaan u duuli doono magaalada London ee caasimadda wadanka Britain.
Dowladda Kenya ayaa qayb ka ah ciidamada shisheeye ee ay taageeraan dalalka reer galbeedka ee ku duulay Soomaaliya iyadoo ciidamo diyaarado iyo gaadiidka gaashaaman u dirtay Soomaaliya si ay Shareecada Islaamka u dumiyaan.
Kenya naf ahaan waxay Soomaaliya ka doonaysaa dhul iyadoo aaminsan inay dhulka jubbooyinka juqraafi ahaan leedahay,waxaana laga yaabaa in ka qeyb galkeeda shirka London uu salka ku hayo sidii dhulkaasi loogu xalaaleyn lahaa islamarkaana xukuumadda Xasan Sheekh ee la waardiyeeyo loogu qancin lahaa.
Soomaaliya ayaa in mudo ah gacmaha shisheeye lagu kala goynayay iyadoo gacanta laga bixiyay dhulka galbeedka Soomaalida Ethiopia, NFD-da Kenya Soomaaliland iyo Puntland waxaana hadda la qorsheynayaa sidii inta hartay loo sii kala jari lahaa.
ISHA WARKA RADIOALFURQAAN.COM
Banaadir Post.
Abwaan Dhoodaan ayaa Lagu Aasay Magaalada Jigjiga waxaana maydkiisalagu hogiyay Calanka Xabashida waxaana goobjoog kaahaa dad badan ooSomali ah!
Aaskan Dhoodaan ayaa waxa kasoo qayb-galay Dadweyne aad u tiro badan oo ka kala yimid meelo kala di=uwan, waxa ka qayb-galay Wafti Uu Abwaan Hadraawi oo goobjoog ahaa!!
Banaadir Post
Soomaaliyeey fiirsada meesha Ibraahin Dheere iyo Ictisaam ay dhigeen gabdhihii Soamliyeed ee sharafta iyo heybada udhashay!!
Youtube-ka waxaa ku jiray gabdhihii soomaaliyeed oo inta la soo qaawiyey la yiri u tartama quruxda si aad Meles Sanaawi u xustaan!.
Banaadir Post.
Iyadoo Muddooyinkii lasoo la dhaafay Magaalada Kismaayo uu ka taagnaa Kadeed ka hadalkiisu uu aad ugu batay Soomaalida dhexdeeda, Goobaha Fadhikudirika loo yaqaannana sheekkada ugu shidani ay ahayd kahadalka Kismaayo, Ayaa haatan waxa muuqaneysa in Jawigu uu sii kacay islamarkaasina Soomaalida kuwooda Fadhikudirirka xiiseeya ay raadinayaan dhammaantood Aqbaarro faahfaahsan oo sida ay iyaga la tahay ay ku diirsadaan kuna weeraraan dhinacyada ka argtiyada duwan ee ay isku karbaashaan Dagaal-Fadhiyeedka.
Magaalada Kismaayo ayaa Maalin kahor waxa gaaray Barre Hiiraalle oo Muddo 10 Sano lagu qiyaaso Maamul uu Madax ka yahay ay Magaaladaasi ka arriminayeen. Warbaahinta qolaba si ayey u sheegtay qaabka uu ku tagay magaalada Kismaayo, Isaguna ma’uusan faahfaahin qaabka uu ku yimid magaalada iyo Cidda ka caawisay soogelitaanka Magaaladatoona, Waxana Dadka Barre Hiiraalle Mucaaradka ku ah gaar ahaan Maamulka KMGka ah ee Kismaayo ay si kabadbadin ah u sheegeen in Barre iyo Ciidan Beeshiisa ah oo ku dhow 80 ay Doon ku yimaadeen Magaalada Kismaayo Xilli Habeen ah, waxana ay yiraahdeen waxa soo dirtay oo Arrinkaas ka dambeysay Dowladda Soomaaliya ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Xassan Sheekh.
Taageerayaasha Barre Hiiraalle ayaa iyagana hadlay waxana ay ku andacoodeen in Col. Barre Hiiraalle uu yahay Sargaal ka tirsan Saraakiisha Ciidamada Qalabka sida ee Soomaaliya, Waxay yiraahdeen Col. Barre waxa uu kasoo jeedaa Deegaannadaas masiirkooda iyo Maamul-usameyntooda lagu muransanyahay, Waxana Waajib ku ah beey yiraahdeen in uu ka qeybqaato Maareynta iyo Badbaadada Shacabka Deegaannadaas ee Masiirkooda Ciddii ka arrimin lahayd la’isku haysto, Muhiimna ma’ahan beey yiraahdeen in lagu mashquulo oo laga hadlo Qaabka uu Col.Barre Kismaayo ku tagay.
Shacabka farakutiriska ah ee Waddiniyiinta Soomaaliyeed ah ayaa Iyagu waxay ku qosleen Labadan qolo ee kore ee kala taageersan Kaambooniyiinta iyo Barre Hiiraalle, waxayna yiraahdeen, Labadiinan Qolaba waad qaldan tihiin, Qolada Taageerayaasha Kaambooniyiinta ayey Marka hore u jawaabeen waxayna ku yiraahdeen:-
“Waxaad u haysateen in Kenya kaligeed ay Koofurta Soomaaliya Siyaasaddeeda ku-Amarkutaagleyn karto oo Kooxda ay iyadu u haysato in ay ku shaqeysan karto ay Maamulka Jubbooyinka Madax uga dhigi karto balse waad dawaqdeen oo waxad Illowdeen Itoobiyadii Ciidanka ugu badan uu Soomaaliya uga dhintay in Iyaduna ay Koofurta Soomaaliya iyo weliba Ilaha Dhaqaalaha Kismaayo ay il gaar ah ku eegeyso, Waxadna ka’ilduufteen in aad wax ka barataan Taariikhihii ay Soomaaliya soo martay labaatankii sano ee lasoo dhaafay oo waxaad garan weeyseen in aad Aqrisaan ama baartaan Itoobiya Ciilka ay ka qaadday Dhaqqalaha Ciidamada AMISOM lagu siiyo Arrimaha Soomaaliya, halka Iyada (Itoobiya) oo isku haysata in Awoodda Ciidamada AMISOM ay ku leeyihiin Soomaaliya mid ku saddex-jibbaaranta ay ku leeyihiin, Dhaqaalihii lagu siin jiray Soomaaliya intiisii badneyd laga jaray, Dhibaatadii iyo Dhimashadii Ciidankooduna uu kusii batay.
“Waxad ku baraarugi weeyseen Gooddintii Itoobiya ay ku gooddineysay in Ciidamadeeda ay kala baxdo Soomaaliya waxa ay uga jeedday iyo Gorgortankii ku jiray, Waxadna aad fahmi weeyseen Is-afgarashadii Kenya Iyo Itoobiya ay dhawaan ka gaareen Arrimaha Soomaaliya, Waxadna aadan dhegihiina u furinina oo adan maqlinina Shirkii jaraa’id ee ay Hoggaamiyayaasha Kenya iyo Itoobiya maalmo kahor magaalada Na’robi ku qabteen ee ay ku sheegeen in ay isku fahmeen Arrimaha Soomaaliya. Itoobiya Iyo Kenya in ay Kismaayo usoo kala dirsadaan Horjoogayaal Dagaal oo Soomaalida ka tirsan oo mid walba Arrimaheeda u fuliya in ay ku heshiiyeen waad kala soo dhex bixi weeyseen Shirkii-jaraa’id ee Uhuru Kenyata iyo Desalegn ay ku qabteen Nairobi. Marka Kaambooniyiinta iyo taageerayaashooda waxan idinkula talineynaa haddii aanu nahay Shacabka Soomaaliyeed in Caanaha idinka daatay aad dabadooda qabataan ee aad ku baraarugtaan Dhagarta Kenya iyo Itoobiya oo aadan Carruurta Soomaaliyeed ku baabi’inina u dagaalanka Danaha Kenya.
Waddaniyiinta Soomaaliyeed ayaa misna la hadlay Taageerayaasha Barre Hiiraalle, waxayna ku yiraahdeen:-
“Haddaad tihiin taageerayaasha Barre Hiiraalle Waxan marka hore idiin sheegeynaa wax aan hubno oo ah in Col. Barre Hiiraalle uusan Kismaayo ku tagi karin kuna tegin kaskiisa iyo Awood Ciidan ee uu isku halleyn karo toona, Waxana aan idin xasuusineynaa in Magaalada Kismaayo ay ku sugan yihiin Ciidamada Kenya oo haysta Hub culus islamarkaana Saanad Milateri ay u dhan tahay gacantana ku haya Dekedda Iyo Airaboorka iyo dhammaan Ilaha Dhaqaalaha Magaaladaas, Caqligiinu yuusan idinkugu been sheegin in Barre Hiiraalle uu Ciidamadaas Milateriga Kenya isaga dhicin karo Maleeshiyo-Beeleedka aad ku sheegeysaan in Doonta uu ku qaatay ee uu kala degay Xeebta Kismaayo.
“Tan kale Dowladda Soomaaliya ee aad sheegeysaan in ay Barre geysay Kismaayo, Waxad ogeydeen in Maalin Cad Wasiirradeeda ay Ciidamada Kenya kasoo celiyeen Airaboorka Kismaayo oo weliba Wasiirkii Dalxiiska Kenya uu magaalada London isagoo jooga uu ka sheegay in cid aanan fasax ka qaadan Dowladda Kenya aysan tegi karin Magaalada Kismaayo, Marka ma waxaad isugu sheekeyneysaan Kenyaatigii soo celiyey Wasiirradii Dowladda Soomaaliya baa ka heybeysanaya Barre Hiiraalle iyo maleesho uu wato? Come on, You are Kiding!!.
“Runtu waxay tahay Kenya Iyo Itoobiya waxay isku Afgarteen kuna heeshiiyeen Siyaasadda Soomaaliya, Waxana ay islameeldhigeen in Magaalada Kismaayo Qolo waliba ay keensato Horjooge-Dagaal Soomaali ah oo ay ku kalsoon yihiin in uu u dhego-nugul yahay ama ugu yaraan ay Faro-Culus ka hayaan, Waana Is-afgarashadaas Kenya iyo Itoobiya dhexmartay tan uu Barre Hiiraalle ku yimid Kismaayo, Sidaa-darteed Haddii aad tihiin Taageerayaasha Barre Hiiraalle Waxan idinkula talineynaa in aadan Carruutiinna ku baabi’inina, Hantidiinana aadan ku beelinina Dagaal aad u gashaan Danaha Itoobiya, Ogaadana Barre inuusan u soconin Danaha Beeshiina sida aad u haysataan!!.
Banaadir Post.
Wadan walba waxa uu leeyahay taariikh u gaar uuna ku faano, hadaba dalkeena Soomaaliya waxa uu leeyahay taariikh dhinac walba leh, waxaana ka mid ah dagaaladii lala galay Gumeystiyaashii talyaaniga iyo Ingiriiska.
Dr. Saadiq Eenoow oo ah aqoonyahan qora taariikhda Soomaaliya kana sheekeeya ayaa carabka ku dhuftay in dagaaladii talyaaniga lala galay ay hormuud ka ahaayeen reerka la yiraahdo Biimaal oo uuna ku sheegay weliba in ay yihiin dad geesiyaal ah, Dr saadiq ayaa yiri waxaan la sheekeestay qoraaga weyn ee Aw-jaamac ayaa ii sheegay buu yiri in waagii dowlada leyga diiday in manhajka soomaliya lagu daro taariikhda Reerka Biimaal dagaaladii ay lagaleen gumeystihii Talyaaniga, iyadoo leygu xujeeyay buu yiri in aan lagu qori karin taariikhda qabiil iyo Dowlad dagaalamay anigana waan ka gaabsay buu yiri maxaa yeelay reerkaas kaliya ayaa la dagaalamay talyaaniga ayuu yiri Daawo muuqaal-ka taariikhda oo kooban.
W JAAMAC CUMAR CIISE: DHINBIIL DIB U NOOLAYSAY HALGANKII DARAAWIISHTA – Q.1aad
http://www.somalitalk.com/lafoole/index.html
Banaadir Post
Wargeyska Afka dheer ee Daily Nation ayaa Qarxiyey Qorshe ay dowladda Kenya ku damacsantahay in ay Shidaal Baaris uga Billowdo Deegaannada Jubbooyinka ee ay haatan Ciidamadeedu haystaan Iyo Xeebaha ku dherersan Xuduudda Somaliya ay Kenya la leedahay ee ay Kenya isku dayeyso in ay Muranka geliso.
Wargeyska ayaa shaaca ka qaaday Shirkado Reer Galbeed ah oo Arrinkaas kala shaqeynaya Dowladda Kenya, Iyadoo sidookalena Wargeysku uu soo hadal qaaday wax uu ku sheegay Muran ka taagan Xudduudda Badda ee labada Dal ee Somalia Iyo Kenya, Murankaasoo Wargeysku uu xusay in Dowladda Kenya ay kuguuldarreysatay in ay ka xalliso dowladdii Kumeelgaarka ahayd ee Sheekh Shariif, Kadib Markii Saxiixii ay Dowladdaas ka heshay uu kusoo diiday Baarlammaankii KMGka ahaa ee Xilligaas jiray.
HALKAN KA AQRI WARBIXINTA WARGEYSKA
Kenya ayaa Maadaama ay weysay Saxiixii ay ku xalaashan lahayd qeybo kamid ah Xuduudaha Baddeenna, Waxa ay haatan qorsheyneysaa in ay gebi’ahaanba qabsato Gobollada Jubbooyinka iyo Xeebaha halkaa ku yaalla oo ay hoosgeyso Maamulkeeda, Iyadoo qorsheyneysa in ay Halkaas si qasab ah uga sameyso wax ay ku sheegeyso Maamul-Jubbaland oo iyada hoostaga si ay qorshaheeda dhaqaale uga fushato gudaha Soomaaliya, Waxase aysan Kenya Xisaabta ku darsanin in waxa ay raadineyso ay yihiin Calaacal Timo kasoo baxeen, Waxana ay moogyihiin in Soomaalidu aaney wada ahayn Kuwa ay ku Gumeystaan NFD oo kale.
Banaadir Post.
Dowladda Ethiopia oo kumanaan ciidamo ah oo ay leedahay ay gumaysi ku joogaan Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday inay ciidamadeeda kala baxayso wadanka Soomaaliya iyadoo taliska ciidamada shisheeye ku tilmaantay inay ku fashilmeen inay soo buuxiyaan mudadii ay u qabteen booska ay ciidanka Ethiopia ka baxayaan.
Ra`iisalwasaaraha Ethiopia ninka lagu magacaabo Hailamariam Desalegn oo warbaahinta la hadlay ayaaa shaaca ka qaaday inaan ciidanka Ethiopia Soomaaliya ku sii sugnaan doonin hadda wixii ka dambeeya isagoo sheegay in Shisheeyaha iyo maamulka Xasan Sheekh ee ay waardiyeeyaan ay u taal sida ay ka yeelayaan dhulbaaxad leh oo ay hadda ku faafsanyihiin ciidanka Ethiopia.
Taliska Desalegn ayaa horay u bilaabay inuu ciidankiisa ka saaro Soomaaliya kadib dhiigbax ku bilowday waxaana ciidanka Ethiopia ay ka bexeen goor sii horeysay magaalada Xuddur ee xarunta Bakool halkaas oo ay Mujaahidiintu dib ula wareegeen, laakiin la bixidda ciidanka ayaa waxyar dib loo dhigay si fursad loo siiyo ciidanka shisheeye.
Hase ahaatee shisheeyaha iyo kooxda Xasan Sh waxaa ay ku fashilmeen inay fursaddaasi ka faa`iidaystaan iyadoo Ethiopia ay u muuqata oo inay shuruud la`aan aagga ku banyan doonto ciidanka shisheeye xilligaasi oo ciidanka shisheeye ay saadaalinayaan sawir naxdin leh oo indhohooda hor istaagi doona.
“Mudo gaaraysa halsano ayay Mar walba waxay naga codsanayeen inaan dib u dhigno la bixidda ciidamadeenna iyagoo sheegay inay boosaska ciidanku ka baxaan Buuxinayaan” ayuu yiri Desalegn isagoo intaasi raaciyay “Hadda waxaan dib u dar dar gelinaynaa qorshaha la bixista ciidamadeenna maadaama ay Amisom ka faa`iidaysanwaysa fursadda taasina waa waajib na saran oo aan gudanayno cidna uguma aaba yeeleyno” ayuu yiri Hailamariam Desalegn isagoo la hadlayay barlamaanka wadanka Ethiopia.
Dhanka kale warar hoose oo laga helayo diblumaasiyiin reer galbeed ah ayaa sheegay in ka sokow dagaalka ku socda ciidanka Ethiopia ay tahay Mushkiladdu dhanka dhaqaalaha kadib markii Ethiopia ay diidday inay ka hoos shaqayso Amisom islamarkaana ay ka masayrtay xiriirka ka dhexeeya Kooxda Xasan Sheekh iyo Taliska ciidanka shisheeye.
Kadib dagaal indho la`aan ah oo ay Ethiopia ku soo gashay wadanka Soomaaliya sanadkii 2006 waxay dib uga baxaday Soomaaliya sanadkii 2009 laakiin sanadkii 2011 ayay dib ciidankeeda ugu soo daabushay Soomaaliya si ay furun sadexaad ugu furan Mujaahidiinta Soomaaliya oo hardan culus kula jiray ciidanka Kenya iyo kuwa Muqdisho fadhiya ee shisheeyaha la baxay Amisom.
Ethiopia mudo gaaraysa laba sanadood kadib waxay u muuqataa inay xamaamadeeda dib uga qaadanayso Soomaaliya iyadoo aan duulaankeeda ka faa`iidin marka laga reebo dhaawac dhimashada iyo bur burka gaadiidkeeda.
Mujaahidiinta Soomaaliya oo qibrad dagaal oo sare leh islamarkaana aad u yaqaan Taktiigga ciidanka nasaarada Ethiopia ayaa xilweyn iska saaray sidii ay ciidanka Ethiopia dharbaaxooyin ugu dhifan lahaayeen iyagoo ka mamnuucay inay is faafiyaan amaba si nabadgelyo ah ugu dhaq dhaqaaqaan arinkaasi oo caskari ahaan lagu tilmaamo mid muhiim ah waxaana tallaabadaasi ciidanka Ethiopia ku qasabtay inay caajis iyo cabsiya hareyso kadibna ay is weydiiyaan waxa ay ka helayaan inay Soomaaliya sii joogaan.
Waxayna u muuqdaan kuwo isaga baxaya Soomaaliya iyagoo dareemaya Qatar ka weyn midi kaliftay shalay inay Soomaaliya ku soo duulaan.
(“It has taken them (African peacekeepers and Somalia) a year already and they repeatedly assure us each month but fail to deliver so we pulled out,” said Hailemariam, referring to pledges by African Union’s Amisom force to replace Ethiopian troops.)
(“The main issue now is to accelerate our complete withdrawal towards our border. This is what we are fulfilling,” he told Ethiopia’s parliament.)
Banaadir Post
News From Somalia 