DADKA LA BAXAY SOMALILAND WAA NALA XASUUQAY MA UGU BANAANAYSAA IN AY GOOSTAAN.

Marka ummad aan Islaam ahayn dhibaato ku habsato iyaga ayaa wixi ya taag iyo tamar hayaan isku tashada oo isku daya in ay xal u helaan. Waxayna ku roon yihiin in dhibaato kastaoo soo marta ay waxyaabaha dhaliyey diiwaan gashadaan sidii ay u xalliyeennna buugaag ku dhigtaan oo ay ubadkooda baraan.

Wuxuu Alle in badan noogu sheegay Quraanka in kuwa aan xaqa rumaysnayn markii uu arko in aanay soo socon ayuu u dhaafaa in ay ku sii socdaan baadinimadooda sidii wax indho la ’ .
إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ ) النمل 4) .

Macnaha aayaddan:Waxaanu kuwa aan aakhiro rumaysnayn u qurxinnaa waxyaabaha ay samaynayaan oo ay si indho la ’ a an oo kale ah ugu sii socdaan .

Aayad kale wuxuu Alle noogu sheegay in haddii ay dadku markii ay arkaan nolosha wanaagsan ee ay gaaladu adduunka ku haystaan ay la geli lahaayeen si ay noloshaas oo kale u gaadhaan waxaanu markaas u suurto gelin lahayn in ay dhistaan guryo uu saqafkoodu yahay dahab oo leh jaran jarooyin dahab iyo qalin ah. Taas oo ku tusaysa in dhalanteedka adduunyo uusan wax laga daba dhinto ahayn.

وَلَوْلَا أَنْ يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَجَعَلْنَا لِمَنْ يَكْفُرُ بِالرَّحْمَنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفًا مِنْ فَضَّةٍ وَمَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ ) الزخرف 33) .

Si kasta oo ay u dadaalaan gaalada dhibaatooyinkooda xal waara kama gaadhaan cabsi badanna way ku haysaa.
وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ ) المنفقون 4) .Markii aad muuqaalkooda fiirisid quxudiisa aad ayaad uga helaysaa laakiin markii aad dhegaysatid hadalkooda waxaad arkaysaa in ay yihiin dogobyo taag taagan, fulaynimana qaylo yar oo kasta waxay moodayaan cadaw gumaadaya oo aan hal ka reegayn ee ka feejignaada

Marka gaalada waxaa muuqata in marba haddii ay ku dhammaanayaan cadaabta uu Alle adduunka ugu raaxaynayo.

MUSLIMKA
Haddaba dadka muslimiinta ha iyaga laftoodu dhibaato way ku dhacdaa sida midda aynu hadda ka hadlayno oo ah in dad ka mid ah dadka dega waqooyiga Somalia ay dhibaato u geysatay dawladdii Mohamed Siyaad darteed ay doonayaan in ay ka go ’ aan Somalia oo noqdaan dawlad gaar ah oo la dhaho Somaliland.

Haddii aan arrinkaas ka hadlo waxaan lee yahay waa arrin baadil ah mana aha arrin lagu gaadhi doono waxa ay jecel yihiin.

Ugu horrayn innagu ma nihin ilaah wax alla wixii ay doonaan samaysan kara ee waxaynu nahay kuwo la abuuray oo aad u taag daran wax ay qabasan karaanna jirin sida ka muuqata aayaddan.
يَاأَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَا يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ ) الحج 73) .
Macnaha aayadda:
Waan idiin soo maah maahayaa ee dadkaw i dhegaysta; kuwa aad meeshii Alle ka caabudaysaan haddii ay isu kaashadaan duqsi ma abuuri karaan, haddii uu duqsi wax ka dafana kama soo ridan karaan waayo kan wax dafay iyo kan laga dafay isma tamar dhaamaan .

Midda kale oo aan idinku baraarujinayaa waxay tahay wuxuu Alle noo abuurtay in aynu caabudnoee wax kale nooma abuuran, sidaas darteed ciddii noo diidda in aynu Ilaah caabudno ayay tahay in aynu la dagaalno, haddii wax isugu keenjireenna kala guurno hase yeeshee wax kale oo dhan lagu kala go ’ i maayo وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ( الداريات 56) .

Haddii ruux muslim ah ay dhibaato ku dhacdo waa imtixaan lagu eegayo iimaankiisa ama waa dhibaato ka dhalatay dhibaato uu geystey. Allena nooma xilsaarin in aynu dhibaatada innagu xal ka gaadhno ee isaga ayaa noo ballan qaaday in uu dhibaatada naga qaadayo haddii aynu nahay kuwo isaga xadhigiisa haysta oo kitaabkiisa ku dhaqma. Wuxuuna Alle sidaas noogu sheegay:
وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ ) هود 52) .
Oo macnaheedu yahay:
Wuxuu kale oo ku dhahay dadkaygiiyaw Eebihiindembi dhaaf weydiista una toobad keena markaas ayuu cirka roob biyo badan idiinka soo da ’ s iinayaa, xooggiiniina xoog kale idiinku kordhinayaa eh hana abaansanina dembiilayaasha ,
Dhawrkan aayadoodna waxaan ka soo qaatay suuradd Nuux macnahooduna waa sidatan.
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا (10) يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا (11) وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا (12) مَا لَكُمْ لَا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا (13)
Markaas ayaan ku dhahay Eebihiin lagama dembi dhaafid badna ee dembi dhaaf weydiista. Markaas ayuu cirka roob biyo badan idiinka soo da ’ siinayaa. Idiinna tarminayaa maalka iyo ubadkaba idiinna samaynayaa beero iyo webiyo isku qoofalan.

Maxaa idinka si ah oo aydaan Alle waxba uga sugaynin ugana doonay .
Marka waad garan kartaan in roobka, maalka, ubadka iyo waxyaabaha wanaagasan oo dhammi ay yihiin naxariis looga baxayo dhibaatada.
Sidaas darteed waxaan u arkaa fikirka ah waa nala xumeeyey awgeed ayaanu uga dhex baxaynaa ummadayadii islaamka ahay ee aannu si walba walaalaha u ahayn .

Midda kale dhibaatadii iyaga ku dhacday waxaan u arkaa in ay ahayd dhibaato Soomaali oo dhan ku dhacday ee maxaa keenay in ay qolo gaar ahi u dhahdo annaga ayaa nala dhibaateeyey oo la isugu kaayo tegey. Waayo ruux kasta oo muslim ahi dhibaatadaas wuu la qaybsaday hase yeeshee dadka muslimiinta ah i isuma hiiliyaan . In kasta oo uu Alle Quraanka noogu sheegay in ay gaaladu isu hiiliyaan marka haddii ay muslimiintu sidooda oo kale isugu hiilinwaayaan in dhibaato xoog lihi adduunka ka dhacayso.
وَالَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ ) الأنفال 73) .
Macnaha:
Gaalada midiba mid ayuu u hiiliyaa marka haddii aydaan sidooda oo kale yeelin waxay dhulka ku noqonaysaa cadaab iyo dhibaato culus .

Wuxuu kale oo Alle Quraankiisa noogu sheegay in aynaan is khilaafin oo aynu xadhigga Alle wada qabsanno
وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ ) الأنفال 46) .
Alle iyo rasuulka maqla hana dagaalina waad jabaysaan eh awoodiinuna way wiiqmaysaa una dhabar adayga wuxuu Alle u la jiraa kuwa dhabar adayga eh .

Aayaddan kalena waxay lee dahay haddii aad is qabataan oo khilaaf dhexdiinna yimaado xalkeeda ula laabta kitaabka Alle iyo sunnadii rasuulka.
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ) النساء 59) .
Intaas oo aayadood wuxuu Alle noogu sheegayaa in aynaan sinnaba ku kala tegin, ee aynu is ceshanno.

DHIBAATADA MAXAA KEENAY.
Wuxuu Alle Quraanka noogu sheegay wixii dhdibaato nagu dhaca annaga ayaa ka ah mas ’ u ul oo gacamaheenna ku keensanay sidaas darteed in aynu innagu is eedno mooyee ma aha in aynu cid kale eed saarno.
وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ ) الشورى 30) .

Marka waxaan u arkaa in dhibaatadu ka dhalatay tuuristii aynu tuurnay kitaabkii Alle iyo sunnadii rasuulka csw ee dhibaatadu ma aha ka mid noqoshada Somalia . Sidaas darteed haddii ay Somaliland sideedii uga tirsanaato Somalia ama ay gaar u istaagto oo aanay ku dhaqan kitaabkii Alle dhibaatadii hore iyo mid ka daraniba way ku dhici karaan, sidoo kalena haddii ay ku dhaqmaan kitaabka iyo sunnada rasuulka dhibaato oo dhan way ka badbaadayaan.
Marka go ’ i dda ay doonayaan ma waxay soo ogaadeen in ay ku badbaadayaan kitaabka Alle la ’ a antiis.

SIDAAS DARTEED GO ’ I TAANKA AY WADDO SOMALILAND WAA BAADIL DHEGA MADAW. WAXAANA KARKARINAYA KOOX DOONAYSA IN AY SOMALILAND IYAGA U AFDUUNAATO OO AY IYAGA IYO EEBAHOOD KALA FOGEEYAAN.

Midda kale Somaliland lama wada layn koox gaar ah ayaa idanka Alle ay dhibaatadu ku dhacday. Kuwii Somalilandta ahaa ee ka qayb qaatay dagaalkaas way saamaxeen dad aan waxdhibaato ah u geysan una damqanayeyna waa haraasayaan.

Waxaan lee yahay timir laf ayaa ku jirta waxaanse walaalahayga marna dadkaygii ah marna Islaamka ah kula talinayaa in ay toobad keenaan.

WAXAAN EEDDA UGU XUN U SOO JEEDINAYAA CULUAMDA SOMALILAND , KUWA PUNTLAND IYO KUWA MUQDISHO EE UMAMADDA KITAABKA KA SII SOCOTA EEGANAYA , EE LA GAALAYN RABO EEGANAYSA KANA HADLAYN DHIBAATADA JIRTA,

OMER
SULEIMAN ALI 23/04/13.

Banaadir Post.